BOĞAZ İLTİHABI NEDEN OLUR?

Farenjit olarak da bilinen boğaz iltihabına çoğunlukla virüs ve bakteriler sebep olur. Hakemli bir dergi olan StatPearls’da yayınlanan bir makalede farenjitlerin %50 ila %80 arasında bir kısmı viral kökenlidir. [1] Amerikan Aile Hekimleri Akademisi’ne göre yetişkinlerde bakteri enfeksiyonundan kaynaklanan boğaz iltihabı vakalarının oranı ise %5 ila %15 arasındadır. [2]

Boğaz İltihabı Nedir?

Boğaz iltihabı, gırtlak ve bademcikler arasında yer alan yutak dokularının iltihaplanmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Amerikan Osteopatik Derneği’ne göre farenjitin neden olduğu boğaz ağrıları doktor ziyaretlerinin en yaygın nedenlerinden biridir.[3]

En yaygın boğaz iltihabı belirtileri şunlardır:

• Boğazda ağrı, kuruluk ve kaşıntı
• Yutkunma zorluğu
• Öksürük, hapşırık ve burun akıntısı
• Baş ağrısı
• Ateş ve titreme
• Yorgunluk ve vücut ağrıları
• Boyun bölgesinde şişmiş lenf düğümleri.

Boğaz İltihabı Neden Olur?

Boğaz iltihabı nasıl olur diye merak edenler hastalığın çoğunlukla virüslerden kaynaklandığını bilmelidir. Boğaz iltihabına sebep olan en yaygın virüsler şunlardır:

• Rinovirüs: Rinovirüs viral boğaz enfeksiyonlarının en yaygın sebeplerinden biridir. Boğaz iltihabının yanı sıra kulak ve sinüs enfeksiyonlarının da neden olan rinovirüs oldukça bulaşıcıdır.
• Parainfluenza: İnsan parainfluenza virüsleri (HPIV) genellikle bebeklerde ve bağışıklığı zayıf yetişkinlerde üst ve alt solunum yolu hastalıklarına sebep olur. Bu virüsün sebep olduğu boğaz iltihapları soğuk algınlığı sendromu olarak kendini gösterir.
• Epstein-Barr virüsü: Grip benzeri belirtiler gösteren ve bulaşıcı bir viral enfeksiyon olan mononükleoza sebep olur. Boğazda iltihaplanma, ağrı, kızarıklık ve ateş belirtileri gösteren bu hastalık hapşırma, öksürme ve ortak çatal-bıçak kullanımıyla bulaşır.
• Adenovirüs: Adenovirüsün sebep olduğu boğaz enfeksiyonları çocuklarda daha yaygındır. Soğuk algınlığından daha yoğun boğaz ağrılarına, yüksek ateşe ve kırmızı göz belirtilerine neden olur.

Bakteri kaynaklı boğaz enfeksiyonları virüslere göre daha azdır. Boğaz enfeksiyonuna neden olan bakteriler şunlardır:

• Grup A Streptokok: Bakteriyel boğaz iltihabının en yaygın sebebidir. Burun ve boğazda yaşayan bu bakteriler öksürük ve hapşırık yoluyla diğer insanlara bulaşabilir.
• Grup C ve G Streptokok: Boğazda iltihaplanmanın yanı sıra deri ve yumuşak doku enfeksiyonlarına neden olur. Grup C ve G bakterileri hapşırma, öksürme ve açık yaraya temas yoluyla yayılır.
• Klamidya: Klamidya, cinsel yolla bulaşan bakteriyel bir enfeksiyondur. Oral ilişki yoluyla boğaza yayılarak iltihaplanmaya sebep olur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre [4] boğaz iltihabı için yaygın bir neden olarak görülmeyen klamidya genital yolla daha kolay bulaşır.
• Bel soğukluğu: Gonore bakterilerinin sebep olduğu cinsel yolla bulaşan bu enfeksiyon nadir durumlarda boğazı da etkilemektedir. Boğaz enfeksiyonuna sebep olan bel soğukluğu oral ilişki yoluyla bulaşır. Boğaz ağrısı, ateş ve boyunda şişme belirtilerini de içerebilir.
• Mikoplazma pnömonisi: Bakterilerin neden olduğu bu zatürre çeşidi alt ve üst solunum yollarını etkileyerek boğaz iltihabına eşlik eden ağrı, ateş ve ses kısıklığı belirtilerine sebep olur.

Boğaz İltihabı Kaç Günde Geçer?

Virüs kökenli boğaz enfeksiyonu genellikle 5 ila 7 gün içinde geçer. İlaç tedavisi viral enfeksiyonlarda etki göstermediği için hastalığın kendi kendine iyileşmesi beklenir. Ancak doktorlar tarafından yutkunma zorluğu ve öksürük gibi belirtilerin hafifletilmesini sağlayan reçetesiz ilaçlar önerilebilir.

Bakterilerin neden olduğu boğaz iltihabı vakaları ise uzman hekimler tarafından reçete edilen antibiyotiklerin kullanımıyla 2 ila 3 günün ardından iyileşmeye başlar.

Boğaz pastili kullanmak, bol sıvı tüketmek, dinlenmek, ortamı nemlendirmek ve tuzlu suyla gargara yapmak boğaz iltihabından kaynaklanan ağrıları yatıştırmaya yardımcı olabilir.

Boğaz İltihabı Neden Geçmez?

Geçmeyen boğaz iltihabı tıpta kronik farenjit olarak adlandırılır. Akut farenjitten farklı olarak belirtiler birkaç haftadan fazla sürer ve sık sık tekrarlar. Uzun süren boğaz iltihabının olası nedenleri şunlardır:

• Bakteriyel ve viral enfeksiyonlar,
• Yemek borusu iltihabı,
• Alerjik reaksiyonlar,
• Mide reflüsü,
• Boğaz kanseri,
• Sigara dumanına ve hava kirliliğine yüksek oranda maruz kalınması.

Boğaz İltihabı İçin Hangi Doktora Gidilir?

Boğaz iltihabı için kulak burun boğaz alanında uzman doktorlara gidilmelidir. 10 günden fazla süren belirtilere yutkunma sırasında şiddetli ağrı, nefes almada zorluk ve döküntü eşlik ediyorsa mutlaka tıbbi destek alınmalıdır. İltihabın bakteriden mi yoksa virüsten mi kaynakladığına bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanır.

 

KAYNAKLAR:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK519550/
2. https://www.aafp.org/afp/2016/0701/p24.html
3. https://osteopathic.org/what-is-osteopathic-medicine/sore-throat/
4. https://www.cdc.gov/std/chlamydia/stdfact-chlamydia-detailed.htm