ADAÇAYI
Adaçayı, Akdeniz bölgesine özgü çiçekli ve çok yıllık bir bitkidir. Antik Roma ve Çin’de geleneksel olarak tıbbi amaçlarla kullanılır.
Adaçayı Nedir?
Latince adı Salvia officinalis olan adaçayı ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasının bir üyesidir. Odunsu sapları, grimsi yaprakları ve morumsu çiçekleriyle yaprak dökmeyen bir çalıdır. Adaçayı bitkisinin ince dişli ve keskin yapıdaki oval yaprakları acı tadıyla bilinir. Ortalama boyu 30-60 cm arasında değişir ve yaz başında çiçeklenmeye başlar. Kümeler halinde büyüyen adaçayı çiçeği menekşeyi andıran mavi ve morumsu renginden dolayı süs bitkisi olarak da kullanılır.
Adaçayının bitki özleri ve aromatik yaprakları mutfakta ve alternatif tıpta yaygındır. Yaprakları taze veya kurutulmuş olarak yemeklere tat vermek için kullanıldığı gibi çay olarak da tüketilir. Bitkiden elde edilen uçucu yağ ve sıvılar ise tıbbi amaçlarla kullanılır. Adaçayı bitkisi antimikrobiyal, antioksidan ve antiviral etkili fenolik bileşenlere sahiptir. [1]
Adaçayı Nerede Yetişir?
Akdeniz kökenli bir bitki olan adaçayı günümüzde Orta Avrupa, Arnavutluk ve Amerika’da yetişmektedir. Salvia cinsi içinde 700’den fazla türü bulunan bitkinin ışıklı ve ışıksız bölgede yetişebilen birçok çeşidi mevcuttur. Yabani olmayan adaçayı türleri sürekli güneş alan ortamlarda yetiştirilir. Farklı toprak türlerine tolerans gösterse de adaçayı yetiştiriciliği için yüksek drenajlı, kuru ve orta nemli topraklar tercih edilir.
En Yaygın Adaçayı Çeşitleri
- Bahçe adaçayı: Tıpta ve mutfakta kullanılan adaçayı türler arasında en yaygın olanıdır. Kalsiyum bakımından zengin olmakla birlikte potasyum, magnezyum ve çinko gibi mineraller de barındırır.
- Kırmızı adaçayı: Koyu veya açık mor çiçeklere sahiptir. Kökleri geleneksel Çin tıbbında kullanıldığı için kırmızı adaçayı olarak adlandırılır.
- Ananas adaçayı: Latince adı Salvia elegans olan bu adaçayı çeşidi, adını ananas kokulu yapraklarından alır. Orta Meksika’da yetişen ananas adaçayı kırmızı çiçeklere ve aromatik yapraklara sahiptir.
- Beyaz adaçayı: Amerika’nın Pasifik kıyılarındaki yerli halklar arasında yaygındır. Tohumları yerliler tarafından besin olarak kullanılan beyaz adaçayının kökünden üretilen çaylar ise geleneksel tıpta kullanılır.
KAYNAKLAR:
- https://www.researchgate.net/publication/301257236_Sage_Salvia_officinalis_Oils
- http://www.gbv.de/dms/tib-ub-hannover/828792801.pdf
- https://www.missouribotanicalgarden.org/PlantFinder/PlantFinderDetails.aspx?taxonid=293145
- https://en.wikipedia.org/wiki/Salvia_miltiorrhiza
- https://en.wikipedia.org/wiki/Salvia_apiana
- https://en.wikipedia.org/wiki/Salvia_officinalis
- https://www.gardeningknowhow.com/edible/herbs/sage
- https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Sage
- https://www.motherearthliving.com/food-and-recipes/cooking-methods/sage-varieties-growing-tips-recipes/