YUTKUNMA ZORLUĞU NEDEN OLUR?

Yutkunma zorluğu emme, çiğneme ve yutmayla ilgili problemleri kapsayan bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla yaşlıları etkileyen yutkunma güçlüğüne enfeksiyonlar, sindirim sistemi sorunları ve hormonal bozukluklar neden olur. 

Yutkunma Zorluğu Nedir?

Tıpta disfaji olarak adlandırılan yutkunma zorluğu, yutma işleminin herhangi bir aşamasında kaynaklanan sorunları ifade eder. Farklı kas ve sinirlerin çalıştığı bu kompleks yutma eylemi şu aşamalardan oluşur:

• Oral disfaji: Problemin ağızda başladığı oral disfaji, yiyecekleri çiğneme ve yemek borusuna iletmede yaşanan sorunları içerir.
• Faringeal disfaji: Genellikle sinirleri etkileyen nörolojik bir sorundan dolayı boğazda meydana gelen yutma problemlerini tanımlar.
• Özofagus disfaji: Tıkanma, tahriş veya çeşitli enfeksiyonların yemek borusunu etkilemesiyle ortaya çıkan yutkunma güçlüğüdür.

Yutkunma Güçlüğünün Nedenleri Nelerdir?

Yutkunma zorluğu boğazda meydana gelen iltihaplanmadan veya sindirim sistemiyle ilgili hastalıklardan kaynaklanabilir. 

Boğazda yutkunma zorluğunun en yaygın nedenleri şunlardır:

• Asit reflü

Midedeki içeriğin ve asidik sindirim sıvılarının yemek borusuna yükselmesiyle meydana gelen asit reflü, yutkunma zorluğu nedenleri arasındadır. Obezite, mide fıtığı ve bağ dokusu bozukluklarına bağlı olarak alt yemek borusundaki kaslar gevşediğinde ortaya çıkar. Baharatlı yiyecekler ve asitli içecekler reflü riskini artırır.  

• Epiglotit

Epiglotit yiyeceklerin nefes borusuna kaçmasını önleyen epiglot isimli kapakçığın iltihaplanmasıdır. Dilin hemen arkasında bulunan kıkırdaksı yapıdaki epiglotun iltihabına genellikle bakteri enfeksiyonları neden olur. Ateş, nefes darlığı, şiddetli boğaz ağrısı ve yutkunma güçlüğü epiglotitin yetişkinlerdeki yaygın belirtileridir. Tedavi edilmediğinde hava yolunun tamamen tıkanmasına neden olabilir. 

• Guatr

Tiroid bezi büyümesi olarak da bilinen guatr, kadınlarda daha yaygın olmakla birlikte herkeste görülebilir. Aşırı veya düşük tiroid hormonu salgılanması, tiroid iltihabı, nodüller ve tiroid kanseri guatr sebepleri arasındadır. Metabolizmadan sorumlu tiroit bezleri şiştiğinde yutkunma zorluğu, öksürme ve ses kısıklığı belirtileri görülebilir. 

• Yemek Borusu İltihabı

Yemek borusu iltihabı genellikle boğazda ağrı, yutkunma zorluğu ve göğüste ağrılı yanma hissiyle ortaya çıkan bir enfeksiyondur. Asit reflü, bazı ilaçların yan etkisi, virüs veya bakteri enfeksiyonlarından kaynaklanabilir. Tedavi edilmediğinde ülsere, yaralara ve yemek borusunun şiddetli daralmasına neden olabilir.

• Yemek Borusu Kanseri (özofagus)

Yemek borusunun iç yüzeyinde oluşan kötü huylu tümörler sonucu meydana gelen yemek borusu kanserinin sebebi hala tam olarak bilinmemektedir. Erken evrelerinde genellikle belirti göstermez. Ancak ileri aşamalarda istenmeyen kilo kaybı, hazımsızlık, göğüste ağrılı yanma ve yutkunma zorluğu gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

• Mide kanseri

Mide çeperindeki kanseri hücrelerin büyümesiyle karakterizedir. Üst sindirim sistemindeki sağlıklı hücreler kanserli hale geldiğinde ve tümör oluşturduğunda ortaya çıkar.  Mide kanseri tipik olarak erken evrelerde belirtilere neden olmadığı için teşhis edilmesi zordur. Ancak ileri safhalarda mide bulantısı, iştahsızlık, aşırı yorgunluk ve yutkunma güçlüğü belirtilerine neden olabilir.

• Herpes özofajiti

Herpes özofajit yemek borusunda meydana gelen bir çeşit viral enfeksiyondur. Herpes simpleks virüslerinden kaynaklanan bu enfeksiyon kanser, HIV, AIDS veya doğuştan bağışıklık problemlerine sahip kişilerde daha yaygındır. İltihaplanma, yutkunma güçlüğü, göğüs ağrısı, yemek borusu ve boğaz dokularında hasar en yaygın belirtileridir.

• Tiroid nodülü

Tiroid nodülü, gırtlak ve soluk borusu çevresinde yer alan tiroit bezlerinde gelişen yumrulardır. Tiroit kanseri, tiroit bezi iltihabı ve iyot eksikliği gibi sebeplerden kaynaklanan bu durum, boyunda ağrı, ses kısıklığı, nefes alma güçlüğü ve yutkunma zorluğuna neden olabilir.

• Mononükleoz

Mononükleoz, Epstein-Barr virüsünden kaynaklanan bulaşıcı bir enfeksiyondur. İlk belirtilerini bulaştıktan 4 ila 8 hafta sonra göstermeye başlayan bu enfeksiyon gençlerde daha yaygındır. Yüksek ateş, boğaz ağrısı ve lenf bezlerinin şişmesine neden olduğu gibi bademcik şişmesinden kaynaklı yutkunma zorluğuna da neden olabilir.

KAYNAKLAR:

• Healthdirect.gov.au – Dysphagia
• Medical News  Today - What causes difficulty swallowing (dysphagia)?
• Healthline - What Causes Difficulty in Swallowing?
• Healthline - Everything You Need to Know About Acid Reflux and GERD
• Healthline - Epiglottitis
• Healthline - What You Need to Know About Goiter
• Healthline - Esophagitis
• Healthline - Esophageal Cancer
• Healthline - Stomach Cancer (Gastric Adenocarcinoma)
• Healthline - Herpes esophagitis
• Healthline - What You Should Know About Thyroid Nodules
• Healthline - Everything You Need to Know About Mono